پرتره زن در سینمای دفاع مقدس؛ حقیقی اما کمرنگ
تاریخ انتشار: ۵ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۰۸۹۳۶۱
به گزارش خبرنگار سینمایی ایرنا فاصله بزرگی بین نقش واقعی زنان در دفاع مقدس و تصویر آنان در سینمای دفاع مقدس وجود دارد؛ فاصله ای که اگرچه در سالهای اخیر و به مدد جلب توجه فیلمسازان به قصه های حقیقی جنگ هشت ساله که زنان قهرمانان حقیقی آن بودند تلاش در برجسته سازی آن شده است اما هنوز هم با آنچه باید باشد فاصله زیادی دارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
نگاهی به فیلم های برجسته دفاع مقدس در دهه شصت، نشان از حذف کامل زنان از این سینما دارد؛ چنانچه نگاهی به نام بازیگران در فیلم نینوا (۱۳۶۲) ساخته رسول ملاقلی پور (بازیگران: محمود نوروز، ابوالفضل دهقانیان، محمود ترکالکی، داوود رحمتی و حسین کریمی)، فیلم آوای غیب (۱۳۶۲) به کارگردانی و نویسندگی سعید حاجی میری (بازیگران: علی اصغر مهرجویی،عبدالرحمان شاهینیان و سعید عراقی)، فیلم پرواز در شب (۱۳۶۵) به کارگردانی و نویسندگی رسول ملاقلیپور (بازیگران: فرجالله سلحشور، علی یعقوبزاده، تاجبخش فنائیان، جعفر دهقان، مصطفی لاجوردی، کامران نوروز و اکبر نیکرو)، فیلم انسان و اسلحه (۱۳۶۷) به کارگردانی مجتبی راعی (بازیگران: فرجالله سلحشور، خسرو ضیایی، محمد احمدی، علیرضا اسحاقی و غلامرضا علیاکبری)، فیلم در مسلخ عشق به کارگردانی و نویسندگی کمال تبریزی ( ۱۳۶۹) (بازیگران: محمود بی غم، امیر یزدانی، حسین یاری، سیدرحیم حسینی و منصور اخوان) و فیلم های بلمی به سوی ساحل (۱۳۶۴) از رسول ملاقلی پور، افق (۱۳۶۷) به کارگردانی و نویسندگی رسول ملاقلی پور، کانی مانگا (۱۳۶۶) به کارگردانی سیفالله داد، عقابها (۱۳۶۲) ساخته ساموئل خاچیکیان و دیدهبان (۱۳۶۷) به کارگردانی و نویسندگی ابراهیم حاتمیکیا، نشان از یک سینمای خالی از زنان دارد؛ بدین دلیل که در این فیلم ها یا هیچ زنی حضور ندارد و یا بیش از یک نقش بسیار حاشیه ای، کلیشه ای و جزئی نیست؛ به همین دلیل می بینیم که نام هیچ زنی در فهرست نقش اصلی در این فیلم ها وجود ندارد.
مساله ای که البته به دلیل ماهیت جنگ و حضور واقعی زنان به ویژه در پشت خط مقدم جبهه ها، نشان از فاصله بیش از حد این فیلم ها با واقعیت دارد.
به رغم تلاش های متاخر برای به تصویر کشیدن زنان کنشگر در سالهای جنگ اما همواره جنسی از محافظه کاری در ترسیم جایگاه زنان در جریان دفاع مقدس وجود داشته است؛ موضوعی که منیره قیدی کارگردان سینما آن را «ترس از آشنایی زدایی» معرفی می کند.
ترس از تحریف، تصویر زنان در جنگ را به حاشیه رانده است
قیدی که به تازگی آخرین اثر سینمایی خود دسته دختران را در ژانر سینمای دفاع مقدس و حضور پررنگ زنان ساخته و ارائه داده است در گفت وگو با خبرنگار سینمایی ایرنا و در پاسخ به این پرسش که چرا به رغم حضور حقیقی و گسترده زنان در جریان دفاع مقدس، در روایت سینمایی این موضوع نادیده گرفته می شود، تصریح کرد: بله در سینما این گونه است البته که در حوزه ادبیات دفاع مقدس و مقاومت این گونه نیست؛ چون زمانی که تحقیق در این حوزه را آغاز کردم، دیدم که کتاب های بسیار زیادی در این حوزه منتشر شده که بسیار هم خوب بودند اما در حوزه سینما این کمرنگ بودن نقش زنان در مقاومت و جنگ را شاهدیم که برای آن می توان دلایل متعددی را برشمرد.
کارگردان فیلم سینمایی ویلایی ها (۱۳۹۵) اظهار داشت: یکی از موضوعاتی که خودم با آن مواجه شدم این بود که عزیزانی که در این حوزه هستند، تمایلی به مطرح شدن این موضوع ندارند و از این باب که می ترسند در آن تحریف صورت گیرد.
وی افزود: البته تغییر در داستان از نظر ما تحریف نیست و دراماتیزه شدن و سینمایی شدن یک قصه است که شاید لزوما عین به عین رفتار شخصیت حقیقی نباشد اما برای شخصیت سینمایی و جذابیت دنبال کردن داستان از سوی مخاطب لازم باشد.
کارگردان تله فیلم حتی اگر شب باشد (۱۳۹۱) تصریح کرد: بخش دیگر مشکل این است زمانی که خانمها در بحث مقاومت به لحاظ جنگی عمل کردند یعنی اسلحه دست گرفتند و جنگیدند زمانی کوتاه یعنی همان سی و چند روز خرمشهر است و در باقی ماجرا ما چنین اتفاقی را نداشته ایم؛ به همین دلیل در همین زمان ۸ سال چون مدت زمان فعالیت مسلحانه خانم ها همین زمان کوتاه بود که ادامه پیدا نکرد، این زمان کوتاه در آن دوره طولانی گم شد.
این کارگردان یادآور شد: بخش دیگر کمرنگ بودن نقش زنان در جنگ و سینمای دفاع مقدس ترس از آشنایی زدایی است؛ مقامات ما تا اندازه ای نسبت به این موضوع مقاومت دارند که تصویر متفاوتی از زن ایرانی که در جنگ شرکت کرده است، نشان دهید و این موضوع تاحدی کار را سخت می کند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، فیلم سینمایی دسته دختران به کارگردانی منیر قیدی و تهیهکنندگی محمدرضا منصوری که با نگاهی آزاد و بر اساس روایتهای واقعی از مقاومت ۳۴ روزه خرمشهر در دفاع مقدس ساخته شده، تصویری از مقاومت و ایثار زنان در روزهای پرتلاطم ابتدای جنگ است. فیلمبرداری این فیلم در شهرهای خرمشهر، آبادان، اهواز و تهران انجام شده و نیکی کریمی، پانتهآ پناهیها، فرشته حسینی، هدی زینالعابدین، صدف عسگری، حسین سلیمانی، یاسین مسعودی و مهدی حسینینیا بازیگران این فیلم سینمایی هستند.
برچسبها پانتهآ پناهیها جنگ تحمیلی دفاع مقدس خرمشهر سینمای ایران محمدرضا منصوری ساموئل خاچیکیان رسول ملا قلی پور مجتبی راعی نیکی کریمی دیده بان ابراهیم حاتمی کیا فرج الله سلحشور هدی زین العابدین حسین کریمیمنبع: ایرنا
کلیدواژه: پانته آ پناهی ها جنگ تحمیلی دفاع مقدس خرمشهر سینمای ایران محمدرضا منصوری ساموئل خاچیکیان رسول ملا قلی پور مجتبی راعی نیکی کریمی دیده بان ابراهیم حاتمی کیا فرج الله سلحشور هدی زین العابدین حسین کریمی پانته آ پناهی ها جنگ تحمیلی دفاع مقدس خرمشهر سینمای ایران محمدرضا منصوری ساموئل خاچیکیان رسول ملا قلی پور مجتبی راعی نیکی کریمی دیده بان ابراهیم حاتمی کیا فرج الله سلحشور هدی زین العابدین حسین کریمی کارگردانی و نویسندگی سینمای دفاع مقدس رسول ملاقلی پور دفاع مقدس فیلم ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۰۸۹۳۶۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شش فیلم داریوش مهرجویی در جشنواره مسکو نمایش داده میشود
شاعرانگی زندگی معمولی؛ این عنوانی در بخش ویژه و مرور آثار جشنواره مسکو روسیه است تا این رویداد بینالمللی در چهلوششمین آوردگاه خود میزبان آثاری از جنس شعر و عرفان و فلسفه باشد؛ آثاری از داریوش مهرجویی فقید که منتخب آنها برای نمایش در این جشنواره، بیانگر این امر فرهنگی مهم است.
از این جهت آثاری چون «گاو»، «هامون»، «درخت گلابی»، «پری»، «لیلا» و «اشباح» از جمله فیلمهایی هستند که در جشنواره بینالمللی مسکو روی پرده میروند.
فیلم سینمایی «گاو»
فیلم سینمایی «گاو» نه تنها از بهترین فیلمهای زندهیاد داریوش مهرجوییست، که از مهمترین آثار سینمای ایران نیز شمرده میشود. این فیلم که به سال ۴۸ ساخته شد در زمره فیلمهای مؤثر در شکلگیری موج نوی سینمای ایران نیز قرار میگیرد. عزتالله انتظامی، علی نصیریان، جمشید مشایخی و جعفر والی از جمله بازیگران فیلمی هستند که روایتگر قصه «مشحسن» و شدت علاقه او به گاوش است. در تمامی این سالها جشنوارههای ونیز، کن، برلین، لندن و لسآنجلس از جمله مهمترین رویدادهای سینمایی میزبان این فیلم بودند، فیلمی که در سالهای ۵۱، ۶۷ و ۷۸ در رایگیری منتقدان، موفق به کسب عنوان بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران شد.
فیلم سینمایی هامون
فیلم سینمایی هامون به نویسندگی داریوش مهرجویی و با بازی خسرو شکیبایی، بیتا فرهی و عزتالله انتظامی، راوی داستان زندگی مردی به نام حمید هامون است که زندگی زناشویی کابوسواری را پشت سر میگذارد. این اثر داریوش مهرجویی که به سال ۶۸ ساخته شد، در دوره هشتم جشنواره فیلم فجر (۱۳۶۸) با کسب پنج سیمرغ بلورین بههمراه جایزه ویژه هیئت داوران ستاره بیرقیب سینمای آن سال ایران بود. این فیلم در جشنواره هشتم برنده جایزه ویژه هیئت داوران برای بهترین فیلم و همینطور سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی، فیلمنامه، فیلمبرداری، نقش اول مرد، و بهترین تدوین شد. همچنین «هامون» کاندیدای دریافت سیمرغ بلورین در شش زمینه دیگر بود.
فیلم سینمایی «درخت گلابی»
«درخت گلابی»، نیز از دوستداشتنیترین عاشقانههای سینمای ایران با انگارههای فلسفی است، فیلمی برگرفته از داستانی به قلم گلی ترقی که برشی از زندگی یک نویسنده بیبر و بار، همچون درخت گلابی خانه پدری را روایت میکند.
محمود شایان، نویسندهای در حوالی ۶۰ سالگیست که چند کتاب تاکنون نوشته و مشهور شده، چند سالی میشود که او برای نوشتن کتاب جدید، دستش به قلم نمیرود. به همین خاطر، به باغی در دماوند میرود که از ایام شباب، خاطرات زیادی از آنجا دارد. همایون ارشادی، گلشیفته فراهانی، جعفر بزرگی، نعمتالله گرجی و شهرام حقیقتدوست از جمله بازیگران این اثر مهرجویی بهشمار میروند.
فیلم سینمایی «لیلا»
«لیلا» که نیمه دوم دهه هفتاد ساخته شد، دوازدهمین فیلم بلند داریوش مهرجویی به نویسندگی خود او و با اقتباس از داستانی به قلم مهناز انصاریان است. چکیده داستان این فیلم که با بازی لیلا حاتمی، علی مصفا، جمیله شیخی و محمدرضا شریفینیا همراه است را میتوان اینگونه تعریف کرد. لیلا روز بیستوهشتم ماه صفر با رضا، دوست برادرش حسین برخورد میکند و آشناییشان به ازدواج میانجامد. مدتی بعد، لیلا روز تولدش میفهمد که بچهدار نخواهند شد و پزشک هم اشکال را از لیلا میداند.
فیلم سینمایی «پری»
«پری» یکی دیگر از آثار شناختهشده مهرجوییست که در جشنواره مسکو در نگاه مخاطبان مینشیند. این فیلم با تمام انگارههای فلسفیش که البته فاصله مشهودی با «درخت گلابی» دارد را میتوان از عرفانیترین آثار سینمای ایران بخوانیم. «پری»، اقتباسی از رمان «فرانی و زویی» و داستان کوتاهِ «یک روز خوش برای موزماهی» نوشته «جروم دیوید سالینجر» است که در آن بازیگرانی چون نیکی کریمی، علی مصفا، خسرو شکیبایی و پارسا پیروزفر نقشآفرینی کردهاند.
این فیلم که در نیمه اول دهه هفتاد ساخته شد، روایتگر برشی از زندگی دانشجوی ممتاز ادبیات و تئاتر است که با خواندن یک کتاب کوچولو دچار تحولات بنیادی حسی و فکری میشود. پری که در زندگی و روابط خود با اطرافیانش به مشکل خورده، با خواندن این کتاب که به طور اتفاقی پیدا میکند، زندگی خود را کاملا دستخوش تغییرات جدی میبیند تا جایی که رهسپار کشف حقیقت زندگی میشود.
«تیمسار سلیمانی و همسرش در روابط خود به بنبست میرسند، تلاشهای وکیل خانواده برای بهبود اوضاع زندگی آنان بینتیجه میماند. سالها بعد گناهان تیمسار گریبان مازیار (پسر جوانش) را میگیرد و مسیر عشق و زندگی او را دشوار میسازد.» این چکیده داستان فیلمی به نام «اشباح» از دیگر ساختههای مهرجویی به نویسندگی خود او است که بناست روی پرده جشنواره مسکو به نمایش در بیاید. در این فیلم که به سال ۹۲ ساخته شد، بازیگرانی چون همایون ارشادی، مهتاب کرامتی، حسن معجونی و ملیکا شریفینیا به نقشآفرینی پرداختهاند.
جشنواره بینالمللی فیلم مسکو، میزبان قابهایی شبیه به زندگی و از جنس شعر و فلسفه و عرفان است تا با مرور آثار مهرجویی فقید، دفتری از دیوان دوستداشتنی سینمای ایران را ورقی زده باشد.
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری سینما و تئاتر